In de wereld — alsook in talrijke innerlijke scholen — ligt vaak nadruk op strijd, doen, maken. Dat is de mens ingeboren, en het is een wezenskenmerk van onze westerse cultuur: maken, doen. Maar er is méér in de natuur gegeven, ook in die van de mens: laten groeien, ontstaan, ontwikkelen.

Ook bij Inayat Khan vinden we die oproep tot strijd terug. De strijd met het zelf, ons ego. Telkens houdt hij ons voor dat niet strijden capitulatie inhoudt tegenover de vijand van de onophoudelijke eisen van lichaam, ratio en hart, van je omgeving, je vrienden en vijanden. Aan de andere kant treft het mij telkens weer dat zijn boodschap een boodschap is van groei, ontwikkelen, ontstaan. Liefde, harmonie en schoonheid laten zich niet maken. Het zijn geen producten. Het zijn organische ‘dingen’. Een zaadje laat zich niet ongestraft openpellen om de plant er uit te trekken. Knoppen breek je niet open om bladeren en bloemen te krijgen. Een boom maak je niet door de prille stengel uit te rekken en te verstevigen. Wat dan? Je omkeren en maar laten groeien? Het komt vanzelf wel goed? De boodschap van het soefisme – en van de hele natuur! – is een oproep te zorgen voor goede voorwaarden en gunstige omstandigheden om wat er in de kiem aanwezig is uit te laten groeien naar eigen aard. Een zaadje, een kiemende plant, een nieuwe loot, een knop, een bloem, een vrucht heeft alles in zich wat nodig is om het ingeboren doel te bereiken mits er frisse lucht is, vers water, een koesterende zon, overvloedig licht, en voedzame aarde, veel liefde van degene aan wie dit al is toevertrouwd. Om die voorwaarden te scheppen is veel energie nodig, afweging van voors en tegens om een optimale keuze te maken, volharding om de aanvaarde taak te volbrengen. En dan overlaten aan de ingeboren kracht terwijl we liefdevol gadeslaan wat er gebeurt. En telkens weer bijstellen als er iets mis dreigt te gaan bij die levensvoorwaarden.

Deze houding is kenmerkend voor de innerlijke school van Inayat Khan’s universeel soefisme. Geen zware geestelijke trainingen, geen strakke voorschriften, geen verwachtingen van snelle resultaten, geen alsmaar bezig zijn met het eigen ego, … Enthousiasme gepaard aan geduld, vertrouwen samengaand met waakzaamheid, harmonie zoeken in plaats van controverse, het mooie in het leven zien in plaats van jezelf onder de indruk te brengen van al het nare en lelijke, liefde, sympathie en een warme glimlach geven in plaats van te verwachten dat je recht hebt op sympathie van de ander en op de goedgunstigheid van het lot.

Is er iets mooiers dan een kind te zien opgroeien? Alles wat er in is gelegd kan tot wasdom komen als we de optimale omstandigheden creëren. En afremmen en ombuigen wat scheef dreigt te groeien. Dat alles vergt veel inspan­ning, strijd, wijsheid en beheersing en spontaniteit. Het resultaat is liefde, harmonie en schoonheid.

Abstract. The general trend is that immediate action is the way to realize an idea or a task. This tendency of immediacy through action one even finds in many schools of human development. Here is a plea to reconsider the idea of natural growth, developing gradually one’s inner potentialities.

2016